Berlin, ngày 01.10.2025 – Số lượng thanh niên Việt Nam sang Đức theo diện du học nghề (Azubi) tăng nhanh trong những năm gần đây. Tuy nhiên, đằng sau làn sóng này đang lộ ra nhiều vấn đề đáng lo ngại: từ những chứng chỉ tiếng Đức giả, tình trạng nợ nần và bóc lột lao động, cho đến dấu hiệu của “buôn người hiện đại”.
Nhiều học viên biến mất khỏi lớp học
Tại Trường Brillat-Savarin ở Berlin-Weißensee, nơi có khoảng 5.000 học viên nghề trong ngành dịch vụ ăn uống, trong đó gần 700 đến từ Việt Nam, một phần ba học viên Việt Nam đã không còn tới lớp. “Không ai biết các em đi đâu”, ông Sebastian Riesner, đại diện Công đoàn Thực phẩm – Đồ uống – Khách sạn (NGG), cho biết. Theo ông, những người biến mất thường phải trả nợ ở các tiệm nail hoặc, tệ hơn, trong mại dâm.
Thực trạng này khiến hệ thống đào tạo quá tải. Ông Gerrit Buchhorn, Tổng giám đốc Hiệp hội Chủ sử dụng lao động DEHOGA Berlin, thừa nhận: “Azubis Việt Nam không theo được bài học, giáo viên quá sức, việc duy trì hoạt động bình thường ngày càng khó”. Cả công đoàn và giới chủ đều nghi ngờ có “bất thường” trong việc đưa người sang Đức.
Chứng chỉ B1 nhưng không nói được tiếng Đức
Một điểm gây chú ý là nhiều Azubis Việt Nam có trong tay chứng chỉ tiếng Đức B1 – điều kiện bắt buộc để xin visa – nhưng khả năng giao tiếp lại rất hạn chế. Các chuyên gia cảnh báo, đây có thể là kết quả của tình trạng buôn bán chứng chỉ giả. Năm ngoái, báo chí Việt Nam từng đưa tin về sai phạm trong các kỳ thi tiếng Đức; ngay cả Viện Goethe cũng đã lên tiếng cảnh báo.
Theo số liệu của Cơ quan Lao động Liên bang Đức (BA), hiện có khoảng 16.000 thanh niên Việt Nam đang học nghề tại Đức, riêng năm 2024 đã có tới 4.000 người sang. Tuy nhiên, chưa có thống kê rõ ràng về việc bao nhiêu người hoàn tất thủ tục cư trú, bao nhiêu người bỏ học hay rơi vào diện phải rời khỏi Đức.
“Thị trường mờ ám” tại Việt Nam
Nguyên nhân một phần đến từ các công ty môi giới tư nhân ở Việt Nam. Họ quảng cáo dịch vụ “trọn gói” – lo toàn bộ hợp đồng, thi tiếng, xin visa – đổi lại thu phí lên tới 20.000 euro. Nhiều gia đình phải vay nợ khổng lồ để cho con em đi Đức. “Người ta hứa hẹn đủ điều trên trời”, ông Buchhorn từ DEHOGA nói, đồng thời tiết lộ bản thân thường xuyên nhận được lời mời hợp tác từ các môi giới.
Chuyên gia di cư Mimi Vu gọi đây là một “thị trường mờ ám”, nơi các môi giới là mắt xích trong mạng lưới tội phạm có tổ chức quốc tế, không chỉ đưa người sang châu Âu mà còn buôn bán chứng chỉ giả. Bà cảnh báo: những Azubis vừa mang nợ nặng nề, vừa không có khả năng ngôn ngữ, tại Đức sẽ đối mặt với “nguy cơ cực kỳ cao bị bóc lột”.
Dấu hiệu buôn người hiện đại
Điều tra của rbb24 đã ghi nhận các hợp đồng bất hợp pháp, hình ảnh ký túc xá tồi tàn, cùng lời kể của nạn nhân. Cơ quan Hình sự Liên bang Đức (BKA) cũng xác nhận “một số dấu hiệu lẻ tẻ” về việc bóc lột Azubis Việt Nam, nhưng không tiết lộ thông tin chi tiết do các cuộc điều tra vẫn đang diễn ra.
Ông Riesner từ NGG cho rằng nhiều công ty môi giới thực chất là “tổ chức buôn người, đưa lao động giá rẻ sang Đức”. Ông gọi đây là “buôn lậu lao động và nạn buôn người hiện đại”. Không ít học viên biến mất hoàn toàn khỏi hệ thống đào tạo chính thức, buộc phải làm việc “chui” trong nhà bếp hoặc các tiệm nail để trả nợ.
Thiếu kiểm soát – trách nhiệm thuộc về ai?
Một điểm chung trong các ý kiến từ cả công đoàn và giới chủ là: hệ thống hiện tại thiếu cơ chế giám sát chặt chẽ. Ông Buchhorn (DEHOGA) đề xuất xây dựng danh sách chính thức các đơn vị môi giới uy tín và áp dụng một hệ thống kiểm tra bắt buộc. Ông Riesner (NGG) thậm chí đi xa hơn, cho rằng toàn bộ quá trình đưa người sang Đức học nghề phải do Cơ quan Lao động Liên bang đảm nhiệm, dưới sự giám sát của pháp luật.
“Con người rơi vào cảnh lao động bấp bênh, thậm chí biến mất, thì một nhà nước pháp quyền không thể làm ngơ”, ông nhấn mạnh.
Lời cảnh tỉnh cho cả hai phía
Trường hợp Azubi Việt Nam tại Đức không chỉ là vấn đề nội bộ của Đức, mà còn là lời cảnh báo đối với thanh niên và gia đình tại Việt Nam. Việc tin tưởng mù quáng vào các “dịch vụ trọn gói” không chỉ khiến họ gánh nợ khổng lồ, mà còn đẩy bản thân vào nguy cơ bị bóc lột, thậm chí là nạn nhân của buôn người.
Trong bối cảnh nhu cầu lao động tại Đức vẫn tăng cao, việc hợp tác minh bạch, được kiểm soát bởi các cơ quan chính thức, là giải pháp cấp thiết để bảo vệ cả thị trường lao động lẫn tương lai của những người trẻ.
—
Nguồn bài viết được dịch tóm gọn từ Tagesschau.de
Link bài viết gốc: https://www.tagesschau.de/investigativ/rbb/vietnam-auszubildende-ausbeutung-100.html
Ý kiến từ phía Hội du học và việc làm Việt Đức VGECA
Ngay khi nhận được thông tin trên thì VGECA cũng đã họp ban chấp hành và phân tích tình hình. Sau đó các thành viên trong ban thường trực – ban chấp hành cũng đã trao đổi với một số đối tác Đức và bước đầu có một số thông tin sau, xin chia sẻ góc nhìn để học viên cũng như các doanh nghiệp Đức được nhìn đa chiều hơn:
- Bài báo có phản ánh một sự việc tồn tại, tuy nhiên KHÔNG PHẢN ÁNH đầy đủ bức tranh của các du học sinh Việt Nam tại Đức. Rất nhiều bạn học tập và làm việc thành công cũng đang góp phần xây dựng đất nước Đức;
- Chất lượng tiếng của học sinh Việt Nam cần phải được nâng cấp, đồng đều hơn, điều này cũng cần sự chung tay và quyết tâm cao của các trung tâm đào tạo Tiếng Đức tại Việt Nam;
- Trong bài báo cũng còn nhiều tranh cãi về cách tiếp cận của phóng viên. Chúng tôi cũng đã trao đổi với một trường điều dưỡng nơi có học sinh Việt Nam đang theo học và được biết rằng phóng viên đã từng muốn mời phỏng vấn họ về du học sinh Việt Nam, nhưng khi đến họ thấy phóng viên đưa ra các THÔNG TIN TIÊU CỰC VÀ CÓ XU HƯỚNG XOÁY SÂU VÀO CÁC VẤN ĐỀ THAY VÌ MỘT GÓC NHÌN BAO QUÁT, vì thế họ đã yêu cầu bỏ bài phỏng vấn.
Vì vậy với những thông tin ban đầu như vậy chúng tôi đưa ra khuyến cáo:
- Các học viên muốn sang Đức du học cần xác định học thật, chuẩn bị tiếng thật tốt, không cần phải hoang mang. Vì thực tế những bạn học thật, thi thật, có khả năng giao tiếp đều có cơ hội rộng mở và nhiều bạn rất thành công;
- Chi Hội Du học và việc làm Việt Đức – VGECA đang là tổ chức lớn nhất, tập hợp các trung tâm đào tạo và du học Đức muốn nâng cao chất lượng đào tạo Tiếng Đức tại Việt Nam. VGECA cũng có chức năng bảo vệ quyền lợi của học viên, định hướng thị trường hướng tới chất lượng, chuyên nghiệp. Chúng tôi luôn rộng mở để chào đón các trung tâm, công ty uy tín để cùng nhau tạo ra tiêu chuẩn cao, đáp ứng được yêu cầu khắt khe bên phía doanh nghiệp Đức. Chúng tôi cũng mạnh mẽ loại trừ những tồn tại chưa tốt trên thị trường tại Việt Nam.
Nếu bạn có thêm thông tin hoặc cần tư vấn, hỗ trợ, vui lòng liên hệ:
Email: nv.gro.acegv@tcatnoc
Hotline: 0964030660.
